1Velekněz se pak zeptal: »Je tomu tak?« 2A on začal mluvit: »Bratři a otcové, poslyšte! Bůh slávy se zjevil našemu praotci Abrahámovi, když byl ještě v Mezopotámii a dosud se neusadil v Charánu, 3a řekl mu: 'Odejdi ze své země a od svého příbuzenstva a jdi do země, kterou ti ukážu!' 4Tehdy odešel z chaldejské země a usadil se v Charánu. Po smrti jeho otce ho Bůh odtamtud převedl do této země, v které vy teď bydlíte. 5A nedal mu v ní za úděl ani stopu země, ale slíbil, že ji dá do vlastnictví jemu a jeho potomkům, ačkoli ještě neměl syna. 6Bůh pak promluvil takto: 'Jeho potomci budou žít jako přistěhovalci v cizí zemi. Zotročí je a budou je utlačovat čtyři sta let. 7Ale národ, kterému budou otročit, budu já soudit,' řekl Bůh. 'Potom však vyjdou a budou mě uctívat na tomto místě.' 8Pak s ním uzavřel smlouvu, jejímž znamením měla být obřízka. Proto, když se mu narodil Izák, osmý den ho obřezal. Stejně udělal Izák s Jakubem a Jakub s dvanácti patriarchy. 9Patriarchové však žárlili na Josefa a prodali ho do Egypta. Ale Bůh byl s ním 10a vysvobodil ho ze všech jeho nesnází. Také způsobil, že si získal přízeň a moudře si počínal u faraóna, egyptského krále. Ten ho ustanovil vládcem nad Egyptem a nad celým svým domem. 11Přišel pak hlad na celý Egypt i Kanaán. Byla veliká bída a naši praotcové neměli co jíst. 12Když Jakub slyšel, že v Egyptě mají zásoby obilí, poslal tam naše praotce poprvé, 13a pak podruhé. A tehdy se Josef dal svým bratřím poznat a farao se seznámil s Josefovým rodem. 14Josef pak poslal pro svého otce Jakuba a pro celé příbuzenstvo, celkem jich bylo pětasedmdesát lidí. 15Tak přišel Jakub do Egypta a tam zemřel on i naši praotcové. 16Přenesli je pak do Sychemu a pochovali v hrobě, který Abrahám zaplatil stříbrem Hemorovým synům v Sychemu. 17Přiblížil se čas, kdy se mělo splnit zaslíbení, které dal Bůh Abrahámovi. Zatím se lid v Egyptě rozmnožil a bylo jich velmi mnoho. 18Tehdy začal v Egyptě vládnout jiný král, který o Josefovi už nic nevěděl. 19Ten zacházel s naším lidem lstivě a našim otcům ubližoval. Nutil je odkládat novorozeňata, aby nezůstala na živu. 20V té době se narodil Mojžíš a byl velmi krásný. Tři měsíce ho živili v otcovském domě. 21Když ho pak odložili, ujala se ho faraónova dcera a vychovávala ho jako svého syna. 22Tak se Mojžíš naučil veškeré egyptské moudrosti a byl zdatný v řeči i v činech. 23Když mu bylo čtyřicet let, přišlo mu na mysl, že se ujme svých izraelských bratří. 24Tu spatřil, že se komusi děje křivda. Zastal se ho a pomstil se za toho utiskovaného tím, že onoho Egypťana zabil. 25Domníval se, že jeho bratři pochopí, že Bůh je chce skrze něj zachránit. Ale oni to nepochopili. 26Na druhý den se objevil mezi nimi, právě když se potýkali, a snažil se je upokojit. Řekl: 'Muži, jste přece bratři! Proč se mezi sebou bijete!' 27Ale ten, který druhého bil, odehnal ho se slovy: 'Kdo tě nad námi ustanovil vládcem nebo soudcem? 28Chceš snad zabít i mne, jako jsi zabil včera toho Egypťana?' 29Kvůli tomu slovu Mojžíš utekl a bydlel jako cizinec v madiánské zemi. Tam se stal otcem dvou synů. 30Uplynulo čtyřicet let. Tu se mu ukázal na poušti u hory Sinaje anděl v plameni hořícího keře. 31S údivem hleděl Mojžíš na ten zjev. A když přistoupil blíž, aby se na to důkladně podíval, zazněl hlas Páně: 32'Já jsem Bůh tvých otců, Bůh Abrahámův, Izákův a Jakubův!' Mojžíš se třásl a neodvažoval se podívat. 33A Pán mu řekl: 'Zuj si opánky z nohou! Neboť místo, na kterém stojíš, je země svatá. 34Dobře jsem viděl utrpení svého lidu v Egyptě a slyšel jsem jejich úpění. Proto jsem sestoupil, abych je vysvobodil. A teď pojď! Chci tě poslat do Egypta.' 35Toho Mojžíše, kterého odmítli slovy: 'Kdo tě ustanovil vládcem nebo soudcem', toho Bůh poslal jako vládce a vysvoboditele a přitom mu pomáhal anděl, který se mu zjevil v keři. 36Ten je vyvedl a dělal divy a znamení v egyptské zemi, v Rudém moři a čtyřicet let na poušti. 37To je ten Mojžíš, který řekl Izraelitům: 'Proroka vám dá Bůh z vašich bratří jako mne.' 38To je ten, který ve shromáždění lidu na poušti byl prostředníkem mezi andělem, který k němu mluvil na hoře Sinaji, a mezi našimi otci. On přijal slova života, aby je nám oznámil. 39Naši praotcové ho však nechtěli poslouchat. Odmítli ho a srdcem se zase obrátili k Egyptu. 40'Udělej nám bohy,' řekli Áronovi, 'ať jdou před námi! Vždyť vůbec nevíme, co se stalo s tím Mojžíšem, který nás vyvedl z egyptské země.' 41A tak si tehdy udělali tele, přinášeli té modle oběti a veselili se nad tím, co vyrobili vlastníma rukama. 42Proto se Bůh od nich odvrátil a dopustil, že začali uctívat hvězdné mocnosti. Je o tom psáno v knize Proroků: 'Přinášeli jste mi žertvy a oběti po čtyřicet let na poušti, izraelský dome? 43Ne, ale nosili jste s sebou Molochův stánek a hvězdu svého boha Remfana, obrazy, které jste si udělali, abyste se jim mohli klanět. Proto vás pošlu do vyhnanství až za Babylón.' 44Naši praotcové měli na poušti stánek svědectví. Tak jim to nařídil, když řekl Mojžíšovi, že ho má udělat podle vzoru, který viděl. 45Ten stánek naši praotcové převzali a vnesli ho s Jozuem do země obsazené od pohanů, které Bůh před našimi otci vyhnal. A tak to zůstalo až do Davidových časů. 46Ten došel přízně u Boha a prosil, aby směl zbudovat příbytek Jakubovu Bohu. 47Ale teprve Šalomoun mu vystavěl dům. 48Svrchovaný však nepřebývá v budovách, které vystavěly lidské ruce. Prorok přece říká: 49'Můj trůn je nebe a podnož pro mé nohy je země. Jakýpak dům mi chcete vystavět', praví Pán, 'anebo které je to místo, kde bych bydlel? 50Což to všecko nestvořila moje ruka?' 51Vy tvrdošíjní s neobřezaným srdcem a neobřezanýma ušima! Vy vždycky odporujete Duchu svatému - jak vaši otcové, tak i vy. 52Koho z proroků nepronásledovali vaši otcové? Zabíjeli ty, kteří předpovídali příchod Spravedlivého. A vy jste ho teď skutečně zradili a zavraždili! 53Zákon od andělů vyhlášený jste sice přijali, ale nezachovali jste ho.« 54Když to slyšeli, velmi se rozzuřili a skřípali zuby proti němu. 55On však, plný Ducha svatého, pohleděl k nebi a spatřil Boží slávu a Ježíše, jak stojí po Boží pravici. 56A zvolal: »Vidím nebesa otevřená a Syna člověka, jak stojí po Boží pravici.« 57Oni se však dali do velkého křiku, zacpávali si uši a všichni se na něho zuřivě vrhli. 58Pak ho vyhnali ven za město a začali ho kamenovat. Svědkové si přitom složili svrchní šat k nohám jednoho mladého muže - jmenoval se Šavel. 59Tak Štěpána kamenovali. A on se modlil: »Pane Ježíši, přijmi mého ducha!« 60Klesl pak na kolena a hlasitě zvolal: »Pane, nepřičítej jim tento hřích.« A po těchto slovech skonal.
Comentario de la Biblia de Matthew HenryVersículos 1-50.
La defensa de Esteban. 51-53.
Esteban reprocha a los judíos por la muerte de Cristo. 54-60.
El martirio de Esteban. Vv. 1-16. Esteban fue acusado de blasfemar contra Dios y de apóstata de la iglesia; en consecuencia, demuestra que es hijo de Abraham y se valora a sí mismo como tal. Los pasos lentos con que avanzaba hacia su cumplimiento la promesa hecha a Abraham muestran claramente que tenía un significado espiritual y que la tierra aludida era la celestial.
Dios reconoció a José en sus tribulaciones, y estuvo con él por el poder de Su Espíritu, dándole consuelo en su mente, y dándole favor ante los ojos de las personas con que se relacionaba. Esteban recuerda a los judíos su pequeño comienzo como un freno para su orgullo por las glorias de esa nación. También les recuerda la maldad de los patriarcas de sus tribus, al tener envidia de su hermano José; el mismo espíritu aún obraba en ellos acerca de Cristo y sus ministros.
La fe de los patriarcas, al desear ser enterrados en la tierra de Canaán, demuestra claramente que ellos tenían consideración por la patria celestial. Bueno es recurrir a la primera manifestación de costumbres o sentimientos, cuando se han pervertido. Si deseamos conocer la naturaleza y los efectos de la fe justificadora, debemos estudiar el carácter del padre de los fieles. Su llamamiento muestra el poder y la gratuidad de la gracia divina, y la naturaleza de la conversión. Aquí también vemos que las formas y distinciones externas son como nada comparadas con la separación del mundo y la consagración a Dios.
Vv. 17-29. No nos desanimemos por la lentitud con que se cumplen las promesas de Dios. Los tiempos de sufrimientos son a menudo tiempos de crecimiento para la Iglesia. Cuando el momento de ellos es el más oscuro y más profunda su angustia, Dios está preparando la liberación de su pueblo. Moisés era muy agradable, “fue agradable a Dios”; es la belleza de la santidad que tiene gran precio ante los ojos de Dios. Fue preservado maravillosamente en su infancia; porque Dios cuida en forma especial a los que ha destinado para un servicio especial; y si así protegió al niño Moisés, ¿no asegurará mucho más los intereses de su santo niño Jesús, contra los enemigos que se reúnen en su contra? -Ellos persiguieron a Esteban por argumentar en defensa de Cristo y su evangelio: en su contra levantaron a Moisés y su ley. Podrían entender, si no cerraran voluntariamente sus ojos a la luz, que Dios los librará por medio de este Jesús de una esclavitud peor que la de Egipto. Aunque los hombres prolongan sus miserias, el Señor cuidará, no obstante, de sus siervos y concretará sus designios de misericordia.
Vv. 30-41. Los hombres se engañan si piensan que Dios no puede hacer lo que ve que es bueno en alguna parte; puede llevar al desierto a su pueblo, y ahí hablarles de consuelo. Se apareció a Moisés en una llama de fuego, pero el arbusto no se consumía, lo cual representaba al estado de Israel en Egipto, donde, aunque estaban en el fuego de la aflicción, no fueron consumidos. También puede mirarse como tipo de la asunción de la naturaleza humana por Cristo, y de la unión de la naturaleza divina y humana.
La muerte de Abraham, Isaac y Jacob no puede romper la relación del pacto entre Dios y ellos. Nuestro Salvador prueba, por esto, el estado futuro, Mateo xxii, 31. Abraham ha muerto, pero Dios aún es
su Dios, por tanto, Abraham aún vive. Ahora bien, esta es la vida y la inmortalidad que es sacada a la luz por el evangelio.
Esteban muestra aquí que Moisés fue tipo eminente de Cristo, como libertador de Israel. Dios se compadece de los problemas de su Iglesia y de los gemidos de su pueblo perseguido; y la liberación de ellos brota de su compasión. Esa liberación es tipo de lo que hizo Cristo cuando bajó desde el cielo por nosotros, los hombres, y para nuestra salvación. Este Jesús, al que ahora rechazaron como sus padres rechazaron a Moisés, es el mismo que Dios levantó para ser Príncipe y Salvador. Nada resta de la justa honra de Moisés al decir que él solo fue un instrumento y que es infinitamente opacado por Jesús.
Al afirmar que Jesús debía cambiar las costumbres de la ley ceremonial, Esteban distaba tanto de blasfemar contra Moisés que, en realidad, le honraba demostrando cómo se cumplió la profecía de Moisés, que era tan clara. Dios, que les dio esas costumbres mediante su siervo Moisés, podía sin duda cambiar la costumbre por medio de su Hijo Jesús. Pero Israel desechó a Moisés y deseaba volver a la esclavitud; de esta manera, en general los hombres no obedecerán a Jesús porque aman este presente mundo malo y se regocijan en sus obras e inventos.
Vv. 42-50. Esteban reprochó a los judíos la idolatría de sus padres a la que Dios los entregó como castigo por haberlo abandonado antes. No fue una deshonra, sino honra para Dios que el tabernáculo cediera paso al templo; ahora es así, que el templo terrenal dé paso al espiritual; y así será cuando, al fin, el templo espiritual ceda el paso al eterno. Todo el mundo es el templo de Dios, donde está presente en todas partes, y lo llena con su gloria; entonces, ¿qué necesidad tiene de un templo donde manifestarse? Estas cosas muestran su eterno poder y deidad. Pero como el cielo es su trono y la tierra es estrado de sus pies, ninguno de nuestros servicios benefician al que hizo todas las cosas. Después de la naturaleza humana de Cristo, el corazón quebrantado y espiritual es el templo más valioso para Él.
Vv. 51-53. Parece que Esteban iba a proseguir demostrando que el templo y el servicio del templo debían llegar a su fin, y que ceder el paso a la adoración del Padre en espíritu y en verdad sería para gloria de ambos, pero se dio cuenta de que ellos no lo soportarían. Por tanto, se calló, y por el Espíritu de sabiduría, valor y poder, reprendió fuertemente a sus perseguidores. Cuando argumentos y verdades claras provocan a los opositores del evangelio, se les debe mostrar su culpa y peligro. Ellos, como sus padres, eran obcecados y soberbios. En nuestros corazones pecaminosos hay lo que siempre resiste al Espíritu Santo, una carne cuyo deseo es contra el Espíritu, y batalla contra sus movimientos; pero, en el corazón de los elegidos de Dios esa resistencia es vencida cuando llega la plenitud del tiempo. Ahora el evangelio era ofrecido, no por ángeles, sino por el Espíritu Santo, pero ellos no lo abrazaron porque estaban resueltos a no cumplir con Dios, ya fuera en su ley o en su evangelio. La culpa de ellos les clavó el corazón, y buscaron alivio asesinando a quien los reprendía, en lugar de llorar y pedir misericordia.
Vv. 54-60. Nada es tan consolador para los santos moribundos, o tan animador para los santos que sufren, que ver a Jesús a la diestra de Dios: bendito sea Dios, por fe podemos verlo ahí. Esteban ofreció dos oraciones breves en sus momentos de agonía. Nuestro Señor Jesús es Dios, al cual tenemos que buscar, y en quien tenemos que confiar y consolarnos, viviendo y muriendo. Si esto ha sido nuestro cuidado mientras vivimos, será nuestro consuelo cuando muramos.
Aquí hay una oración por sus perseguidores. Aunque el pecado fue muy grande, si a ellos les pesaba en el corazón, Dios no los pondría en la cuenta de ellos.
Esteban murió tan apremiado como nunca murió hombre alguno, pero al morir, se dice que durmió; él se dedicó a la tarea de morir con tanta compostura como si se hubiera ido a dormir. Despertará de nuevo en la mañana de la resurrección para ser recibido en la presencia del Señor, donde hay plenitud de gozo, y para compartir los placeres que están a su diestra para siempre.